Theo thống kê, tỷ lệ phụ nữ bị trầm cảm sau sinh hiện nay chiếm khoảng 15% trong 3 tháng đầu và 25% trong vòng 12 tháng sau sinh. Đây là chứng bệnh rất phổ biến và nguy hiểm, người bệnh có thể bị trầm cảm nhẹ, vừa hoặc nặng, thoáng qua hoặc kéo dài, dẫn đến những hành động tiêu cực cho bản thân.

1. Bệnh trầm cảm sau sinh là gì?

Về cơ bản, bệnh trầm cảm sau sinh con là tình trạng người phụ nữ bị rối loạn cảm xúc, hay có suy nghĩ tiêu cực, mệt mỏi, buồn chán và lo lắng về nhiều vấn đề trong cuộc sống. Bệnh lý này có thể ở mức nhẹ, vừa hoặc nặng, tự khỏi hoặc thậm chí sẽ không thể tự hết nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.

Theo các chuyên gia tâm lý thì sau khi sinh con, cơ thể người phụ nữ thường có những sự thay đổi đột ngột về nội tiết nên dễ dẫn đến cảm giác mệt mỏi, trầm cảm. Ngoài ra, thể tích máu, hệ miễn dịch, huyết áp và chuyển hóa lúc này cũng biến đổi nên dẫn đến những bất ổn về cảm xúc. Các dấu hiệu ban đầu của trầm cảm sau sinh thường không được gia đình chú ý, chỉ đến khi xảy ra nhiều hậu quả đau lòng thì người ta mới nghĩ lại về các dấu hiệu gợi báo của căn bệnh này.

Bệnh lý trầm cảm sau sinh con sẽ càng trở nên trầm trọng nếu thời điểm sau sinh, người mẹ gặp khó khăn trong việc chăm sóc em bé mà gia đình lại có mâu thuẫn không thể gỡ bỏ hoặc khó khăn về tài chính... Đặc biệt, nếu trong gia đình có người từng bị trầm cảm thì người phụ nữ sau khi sinh cũng có nguy cơ mắc trầm cảm nhiều hơn.

>>> Xem thêm: Trầm cảm nặng

2. Trầm cảm sau sinh ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe và cuộc sống?

Khi đã bị trầm cảm sau sinh con thì người mẹ sẽ không có đủ tâm trí để chăm sóc cho gia đình và đứa con sơ sinh được tốt

Hiện nay vẫn có nhiều người xem nhẹ chứng trầm cảm sau sinh con, chỉ đến khi bản thân thật sự trải qua thì mới hiểu căn bệnh này có sức ảnh hưởng ghê gớm đến sức khỏe và cuộc sống.

Đối với bản thân người mẹ, trầm cảm sau sinh con có thể khiến mẹ bị suy dinh dưỡng, sụt cân, suy nhược thần kinh, có những suy nghĩ hoang tưởng và dễ dẫn đến hành vi nguy hiểm, tự gây hại cho bản thân.

Khi đã bị trầm cảm sau sinh con thì người mẹ sẽ không có đủ tâm trí để chăm sóc cho gia đình và đứa con sơ sinh được tốt, gia đình vì thế sẽ không được vui vẻ. Đặc biệt, khi trầm cảm nặng thì người mẹ thường hay có suy nghĩ tự tử, một số người bị rối loạn tâm thần và luôn có cảm giác bị hại nên luôn tìm cách để trả thù hay đối phó với mọi người muốn đến gần mình. Thậm chí, có những bà mẹ còn nghĩ con mình bị ma quỷ nhập nên tìm cách trừ tà, hại đến tính mạng của bé. Thực tế đã chứng minh, có rất nhiều vụ việc đau lòng xảy ra khi phụ nữ bị trầm cảm sau sinh con.

3. Nguyên nhân gây trầm cảm sau sinh

Một số nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn tới bệnh trầm cảm sau sinh ở phụ nữ chính là:

• Do những thay đổi về nội tiết: Sau khi sinh con, cơ thể người phụ nữ sẽ có sự giảm đột ngột estrogen và progestrogen, ngoài ra, hormones tuyến giáp cũng giảm nhanh chóng nên gây ra cảm giác mệt mỏi và trầm cảm;
• Do có sự thay đổi về thể tích máu, hệ miễn dịch, huyết áp và sự chuyển hóa trong cơ thể;
• Do mâu thuẫn gia đình, các vấn đề tài chính hoặc không có sự giúp đỡ của người thân;
• Do gặp nhiều khó khăn trong việc chăm sóc em bé, từ đó cảm thấy mất hứng thú sống và không kiểm soát được cuộc sống bản thân;
• Do di truyền.

4. Dấu hiệu ban đầu của trầm cảm sau sinh

Bệnh trầm cảm sau sinh thường không được phát hiện cho đến khi người bệnh có những hành động dại dột, làm ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân. Do đó, nhận biết các dấu hiệu ban đầu của trầm cảm sau sinh con chính là cách để bảo vệ bản thân khỏi những ảnh hưởng tiêu cực của bệnh trầm cảm.

Một số biểu hiện trầm cảm sau sinh bao gồm:

• Suy nhược cơ thể:

Thực tế, có rất nhiều bà mẹ sau khi sinh con xong liền rơi vào trạng thái vô vọng, đau khổ và thậm chí là khóc lóc cả ngày mà không có bất kỳ một lý do nào cả. Đôi khi, bản thân họ cảm thấy mình không được quan tâm, bị mọi người bỏ rơi, cảm giác này kéo dài sẽ khiến cơ thể mệt mỏi triền miên và suy nhược cơ thể. Đây chính là dấu hiệu ban đầu của trầm cảm sau sinh.

• Lo lắng, đau cơ thể không rõ nguyên nhân:

Sau sinh, bà mẹ thường có nhiều mối lo về bản thân, gia đình và con cái, nhiều người cảm thấy đau dữ dội ở cổ và đầu, lưng, ngực nhưng khi khám thì không tìm ra nguyên nhân.

• Hoảng hốt:

Phụ nữ bị trầm cảm sau sinh con thường cảm thấy hoảng hốt với những điều có thể xảy ra hàng ngày, sau khi hoảng hốt thì rất khó để họ bình tĩnh lại. Cách tốt nhất trong trường hợp này chính là tránh để những tình huống đó xảy ra lặp lại nhiều lần.

• Căng thẳng:

Dấu hiệu căng thẳng thường xuyên sẽ làm cho chứng trầm cảm trở nên nặng nề hơn. Loại căng thẳng này là dấu hiệu ban đầu của trầm cảm sau sinh và không thể điều trị bằng thuốc an thần, tuy nhiên, nếu chuyển sang một số dạng thuốc khác ít tính phụ thuộc hơn thì sẽ tốt.

• Cảm giác bị ám ảnh:

Những bà mẹ bị trầm cảm sau sinh con thường hay bị ám ảnh về một việc, một người hay một hành động cụ thể nào đó. Những nỗi ám ảnh có thể đi kèm với cảm giác tội lỗi mà không có nguyên do. Trường hợp này, mẹ nên nói chuyện với gia đình và bác sĩ để tránh có những hành động không tốt đến con mình.

• Mất tập trung:

Mất tập trung cũng chính là biểu hiện trầm cảm sau sinh dễ bị bỏ qua, lúc này, người bệnh sẽ thường khó tập trung để làm một việc gì đó và cảm thấy trí nhớ sao kém quá, và đôi lúc không sắp xếp được suy nghĩ. Dần dần họ cảm thấy bản thân rất tồi tệ.

• Rối loạn giấc ngủ:

Thường người bệnh bị trầm cảm thường rất khó đi vào giấc ngủ và thường hay bị thức giấc vào giữa đêm hoặc thỉnh thoảng gặp ác mộng và không thể ngủ lại được nữa. Trong trường hợp này, ngoài việc tích cực điều trị thì tốt nhất là nên có người giúp mẹ cho bé bú vào buổi tối.

• Tình dục:

Những bà mẹ bị trầm cảm sau sinh thường sẽ bị mất hứng thú tình dục trong thời gian dài và thường sẽ khỏi nếu mẹ bị hết trầm cảm.

Ngoài ra, một vài dấu hiệu tâm lý thường gặp ở những người bị trầm cảm sau sinh con dễ nhận thấy như:

• Thay đổi khẩu vị và tăng hoặc giảm cân;
• Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều;
• Tâm trạng buồn bã;
• Cảm thấy vô dụng hay tội lỗi;
• Khó tập trung hoặc không quyết đoán;
• Giảm hứng thú hoạt động;
• Suy nghĩ, hành động, phản ứng chậm;
• Mệt mỏi, thiếu sinh lực;
• Thường nghĩ đến cái chết và tự tử.

5. Điều trị bệnh trầm cảm sau sinh bằng cách nào?

Điều trị bệnh trầm cảm sau sinh bằng cách nào?

Bệnh trầm cảm sau sinh con nếu ở giai đoạn tạm thời thì sự giúp đỡ của gia đình chính là cách để người mẹ nhanh chóng phục hồi. Ngoài ra, cũng nên chắc chắn là bà mẹ bị trầm cảm sau sinh được bác sĩ điều trị, tuy nhiên, nếu đơn thuốc không phù hợp thì cần phải thay đổi đơn thuốc để nâng cao hiệu quả điều trị.

Hãy có cách ứng xử bình thường với những người bị trầm cảm sau sinh, đừng coi họ như người bị bệnh và hãy giúp họ trông con để họ được nghỉ ngơi thật nhiều và làm những điều mà bản thân cảm thấy thích.

Bên cạnh việc dùng thuốc điều trị trầm cảm sau sinh con thì điều quan trọng không kém chính là phải duy trì chế độ dinh dưỡng tốt, vitamin B6 hoặc vitamin tổng hợp trong khẩu phần ăn hàng ngày. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể điều trị bằng cách tìm đến các chuyên gia tâm lý để có được những buổi nói chuyện thoải mái và bày tỏ nỗi lòng.

Gợi ý cho bạn:

• Bệnh Trầm Cảm
• Trầm Cảm Ở Trẻ Em
• Dấu Hiệu Trầm Cảm Ở Tuổi Dậy Thì

Cơ thể phụ nữ trải qua nhiều thay đổi trong thời kỳ mang thai và thời kỳ sau khi sinh con. Đặc biệt là áp lực tinh thần rất dễ khiến phụ nữ lâm vào trầm cảm sau sinh. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu bệnh lý trầm cảm sau sinh là gì? Nguyên nhân và hướng điều trị.

Trầm cảm sau sinh là gì?

Trầm cảm sau sinh là một rối loạn tâm trạng cực đoan liên quan đến suy nghĩ và cảm xúc của phụ nữ sau sinh con. Người bị trầm cảm thường có những cảm giác buồn bã, trống rỗng, mệt mỏi, lo lắng, lo sợ con mình bị hại hay bản thân mình có thể sẽ làm hại trẻ. Những cảm giác này có thể từ nhẹ diễn tiến đến nặng. Đôi khi nó phát triển thành hành vi cực đoan gây hại cho chính bản thân người mẹ và con họ.

Triệu chứng nhận biết trầm cảm sau sinh

Các dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm sau sinh có thể bao gồm:

– Tâm trạng chán nản, bồn chồn, ủ rũ

– Khóc nhiều

– Xa lánh gia đình và bạn bè

– Chán ăn hoặc ăn nhiều hơn bình thường

– Mất ngủ triền miên hoặc ngủ quá nhiều

– Mệt mỏi quá mức

– Không có hứng thú hay niềm vui với các hoạt động xung quanh ngay cả khi thường ngày yêu thích

– Thường xuyên có cảm giác, khó chịu và tức giận

– Luôn lo lắng rằng mình không phải là một người mẹ tốt

– Không có hứng thú với em bé hoặc cảm thấy em bé dường như không phải là con của mình

– Giảm trí nhớ, giảm khả năng suy nghĩ tập trung hoặc đưa ra quyết định

– Suy nghĩ làm hại bản thân hoặc em bé

– Suy nghĩ thường xuyên về cái chết hoặc tự tử

Nếu không được điều trị, trầm cảm sau sinh có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc lâu hơn và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

>>>Xem thêm: Bệnh trầm cảm

Trầm cảm ở phụ nữ sau sinh rất phổ biến nhưng đa phần phụ nữ không tự nhận biết được

Những nguyên nhân gây trầm cảm sau sinh

Tiền sử

Phụ nữ có tiền sử trầm cảm trước hoặc trong khi mang thai và đặc biệt là trong lần mang thai trước đó cũng có nguy cơ bị trầm cảm sau sinh cao.

Nội tiết

Thay đổi nội tiết tố trong thời kì mang thai và sau khi sinh có thể tác động làm tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh.

Khi mang thai, nồng độ nội tiết tố nữ estrogen và progesterone tăng cao. Trong 24 giờ đầu sau khi sinh con, nồng độ hormone nhanh chóng sụt giảm xuống mức bình thường. Các nhà nghiên cứu cho rằng sự thay đổi đột ngột về mức độ hormone có thể dẫn đến trầm cảm. Điều này tương tự với sự thay đổi hormone trước thời kỳ mang thai và lúc mang thai của phụ nữ.

Mức độ hormone tuyến giáp cũng có thể giảm sau khi sinh. Tuyến giáp là một tuyến nhỏ ở cổ giúp điều chỉnh cách cơ thể sử dụng và dự trữ năng lượng từ thức ăn. Nồng độ hormone tuyến giáp thấp có thể gây ra các triệu chứng trầm cảm.

>>>Xem thêm:  Trầm cảm nội sinh

Sức khỏe giảm sút

Phụ nữ sau khi sinh có sức khỏe yếu hơn bình thường. Những đau đớn về cơ thể (đau âm hộ do rạch trong khi sinh thường hoặc đau vết mổ do sinh mổ, đau cơn co tử cung…) có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của phụ nữ. Cơn đau kéo dài không được hỗ trợ khiến phụ nữ cáu kỉnh, bực bội và gia tăng cảm giác chán ghét mọi thứ nhất là em bé của mình hơn.

Yếu tố khách quan khác

Sự kết hợp của các yếu tố như điều kiện tài chính gia đình, hoàn cảnh sống chật chội hoặc đông đúc, sự thiếu quan tâm chia sẻ hay chăm sóc từ người thân nhất là bạn đời, áp lực gia đình hay từ bạn bè hàng xóm – những người tới thăm em bé, sự thiếu kinh nghiệm trong quá trình chăm con…làm gia tăng cảm xúc tiêu cực từ người phụ nữ và dễ dẫn đến trầm cảm.

Không được nghỉ ngơi đầy đủ làm tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh

>>>Xem thêm: Trầm cảm cười

Điều trị trầm cảm sau sinh

Bác sĩ điều trị

Bác sĩ chủ trị thường nói chuyện với người mẹ về những cảm xúc, suy nghĩ và sức khỏe để phân biệt giữa trường hợp buồn bã ngắn hạn sau sinh và bệnh trầm cảm.

Để đánh giá tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ có thể:

– Yêu cầu bạn trả lời bộ câu hỏi sàng lọc về trầm cảm

– Xét nghiệm máu để xác định xem sự hoạt động của tuyến giáp

– Các xét nghiệm khác giúp loại trừ các nguyên nhân khác

Bác sĩ sử dụng liệu pháp nói chuyện, hay còn gọi là tư vấn hoặc liệu pháp tâm lý nói chuyện trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa hoặc để sắp xếp để một hoặc vài bệnh nhân cùng một nhóm các phụ nữ đã từng trải qua kinh nghiệm tương tự cùng nói chuyện.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể tiếp xúc với người thân cận của bệnh nhân để nói chuyện và giúp trị liệu tại nhà.

Trị liệu tại nhà nhờ sự hỗ trợ của người thân

Gia đình, bạn bè và những người thân cận nhất có thể là nhân tố chính trong quá trình điều trị trầm cảm sau sinh.

Lúc này, người mẹ cần được chia sẻ, quan tâm và giúp đỡ hơn bao giờ hết. Gia đình nên hiểu và có những tương tác thích hợp như:

– Chủ động hỗ trợ người mẹ trong việc chăm sóc em bé và hướng dẫn chăm sóc em bé.

– Giúp người mẹ có những bữa ăn ngon, đủ dinh dưỡng và giấc ngủ trọn vẹn hơn.

– Hỗ trợ người mẹ giảm đau sau sinh.

– Thường xuyên tâm sự, chia sẻ những chuyện vui về cuộc sống xung quanh, tạo cho người mẹ có những hứng thú mới để quên đi muộn phiền.

– Vai trò của người chồng là cực kỳ quan trọng để giúp người vợ vượt qua giai đoạn khó khăn.

>>>Xem thêm: trầm cảm học đường

Điều trị bằng thuốc

Thuốc chống trầm cảm cân bằng các hóa chất trong não giúp điều chỉnh tâm trạng và có thể cải thiện chứng trầm cảm sau ba hoặc bốn tuần.

Thuốc chống trầm cảm có thể gây ra các tác dụng phụ, nhưng hầu hết chúng sẽ mất đi sau một thời gian ngắn. Nếu các tác dụng phụ gây trở ngại cho cuộc sống hàng ngày hoặc nếu trầm cảm trở nên tồi tệ hơn, đến gặp bác sĩ biết ngay lập tức.

Ngoài ra, liệu pháp chống co giật (ECT có thể được sử dụng trong các trường hợp cực đoan để điều trị trầm cảm sau sinh. Phương pháp điều trị này sử dụng một dòng điện nhỏ truyền vào não trong khi bệnh nhân được gây mê toàn thân. Các chuyên gia tin rằng sự kích thích điện làm thay đổi các chất hóa học trong não giúp giảm các triệu chứng trầm cảm.

Trầm cảm sau sinh cần được điều trị đúng cách để tranh hậu quả đáng tiếc

>>> Xem thêm: Mẹo điều trị trầm cảm không dùng thuốc

Phòng ngừa trầm cảm sau sinh

Dự phòng trầm cảm sau sinh đặc biệt cần thiết với những người có tiền sử trầm cảm hoặc trầm cảm sau sinh.

Ngay từ khi mang thai

Đối với phụ nữ bình thường, ngay từ khi mang thai nên được quan tâm và chăm sóc cả về dinh dưỡng va tinh thần. Phụ nữ mang thai nên tự mình tham gia các hoạt động tích cực như đi bộ, vận động nhẹ, nghe nhạc, học một bộ môn nghệ thuật nào đó hoặc gặp gỡ bạn bè – người có kinh nghiệm thai kỳ…để giúp tâm trạng luôn ổn định, vui vẻ.

Với phụ nữ có tiền sử trầm cảm hoặc dấu hiệu nên gặp chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ. Trong trường hợp nghiêm trọng, thuốc chống trầm cảm có thể được khuyến nghị phù hợp với phụ nữ mang thai.

Sau khi sinh

Sau khi sinh em bé, bác sĩ có thể đề nghị kiểm tra sớm sau sinh để sàng lọc các dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm sau sinh. Càng phát hiện sớm, việc điều trị sớm hơn có thể bắt đầu. Nếu bạn có tiền sử trầm cảm sau sinh, bác sĩ có thể đề nghị điều trị chống trầm cảm hoặc trị liệu tâm lý ngay sau khi sinh.

Phụ nữ sau khi sinh cần có chế độ sinh hoạt phù hợp:

– Lối sống lành mạnh bao gồm các hoạt động thể chất như đi dạo với bé hàng ngày, được nghỉ ngơi đầy đủ, ăn thực phẩm lành mạnh và tránh uống rượu.

– Không gây áp lực cho bản thân phải làm tất cả mọi thứ, điều chỉnh mong muốn của bản thân, không cố gắng để đạt mọi thứ hoàn hảo, chỉ làm những gì bạn có thể.

– Dành thời gian cho chính mình. Nếu bạn cảm thấy như thế giới đang đổ hết lên đầu bạn, hãy dành thời gian cho bản thân. Mặc quần áo đẹp, ra khỏi nhà và ghé thăm một người bạn hoặc làm một vài việc vặt. Hãy dành thời gian ở một mình với người bạn đời.

– Tránh việc tự cô lập bản thân. Bàn bạc với chồng, gia đình và bạn bè của bạn về các cảm xúc của bạn. Hỏi các bà mẹ khác về những trải nghiệm của họ. Phá vỡ sự cô lập để giúp bạn cảm thấy hòa mình trở lại với cuộc sống.

– Yêu cầu giúp đỡ: Cố gắng mở lòng với những người thân và cho họ biết bạn cần sự giúp đỡ. Nếu ai đó nhận trông bé để bạn có thể nghỉ ngơi, hãy nhận sự giúp đỡ. Bạn có thể ngủ, chợp mắt một chút hoặc bạn có thể xem một bộ phim hay uống cà phê với bạn bè.

Xem thêm bài viết về bệnh lý trầm cảm: 

• trầm cảm ẩn
• Trầm cảm nặng
• thuốc chống trầm cảm